18 november 2025
Nederlandse Digitaliseringsstrategie
De Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) is een belangrijke pijler in het beleid van het kabinet op het gebied van digitalisering. Het doel is om de digitale transformatie van de overheid te versnellen en te zorgen voor een efficiënter en moderner openbaar bestuur. Deze strategie betekent voor gemeenten een verandering in hoe zij werken en diensten leveren aan inwoners en ondernemers.
De Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) is een belangrijke pijler in het beleid van het kabinet op het gebied van digitalisering. Het doel is om de digitale transformatie van de overheid te versnellen en te zorgen voor een efficiënter en moderner openbaar bestuur. Deze strategie betekent voor gemeenten een verandering in hoe zij werken en diensten leveren aan inwoners en ondernemers.
De kern van de Nederlandse Digitaliseringsstrategie
De NDS richt zich op het verbeteren van de digitale infrastructuur in Nederland en legt de nadruk op zes prioriteiten: cloudtechnologie, data, artificiële intelligentie (AI), verbeterde digitale dienstverlening voor burgers en ondernemers, versterking van digitale veiligheid en autonomie, en bevordering van digitaal vakmanschap en een moderne werkomgeving.
Deze strategie gaat niet alleen over het implementeren van technologie, maar benadrukt ook de samenwerking tussen de verschillende lagen van de overheid. Dit betekent dat overheidsinstellingen moeten samenwerken aan gezamenlijke doelen, met aandacht voor publieke waarden zoals privacy, rechtsbescherming en toegankelijkheid.
Wat betekent dit voor gemeenten?
De Nederlandse digitaliseringsstrategie betekent voor gemeenten dat ze intensief gaan samenwerken met andere overheden om digitale dienstverlening te verbeteren, data veilig te delen en taken efficiënter uit te voeren. Gemeenten werken als één overheid samen om burgers en bedrijven centraal te stellen en de digitale basis te versterken, waaronder cloudtechnologie, datagedreven werken en AI-oplossingen.
Kernpunten van de strategie
- Gemeenten werken samen met Rijk, provincies, waterschappen en publieke dienstverleners aan gezamenlijke digitale doelen, zoals veilige clouddiensten en federatief datadelen.
- Burgers en ondernemers krijgen één loket en ontvangen diensten proactief en zonder telkens opnieuw gegevens te moeten aanleveren.
- Efficiëntie en datagedreven werken staan centraal, waardoor ambtenaren minder tijd kwijt zijn aan administratieve taken en beter ondersteund worden door digitale middelen.
- Meer nadruk op digitale vaardigheden en innovatie bij gemeentemedewerkers; training en ontwikkeling worden belangrijker om te kunnen bijdragen aan de veranderende rol van de overheid.
Uitdagingen en kansen
De implementatie van de NDS brengt zowel uitdagingen als kansen met zich mee. Door gezamenlijke digitalisering ontstaan nieuwe mogelijkheden op het gebied van dienstverlening, samenwerking en innovatie, maar gemeenten moeten ook structurele problemen zoals personeelstekorten, versnipperd IT-beleid en beperkte budgetten aanpakken.
Uitdagingen voor gemeenten
- Structurele financiering ontbreekt, waardoor investeringen in veilige, betrouwbare digitale systemen onder druk staan.
- Personeelstekorten en gebrek aan digitaal vakmanschap maken het lastig om digitaliseringsdoelen te halen.
- Geopolitieke spanningen vergroten de noodzaak tot autonomie en veiligheid, terwijl afhankelijkheid van buitenlandse technologie leveranciers een risico blijft.
- Versnippering van IT-beleid vraagt om sterke regie en nauwe samenwerking over bestuurslagen heen.
Kansen voor gemeenten
- Verbeterde dienstverlening door proactief werken en het centraal stellen van burgers en ondernemers, bijvoorbeeld door gegevens slechts één keer op te vragen.
- Bundeling van expertise, schaalvoordelen en snellere innovatie door collectieve inzet (zoals gezamenlijke cloudinfrastructuur en datadeling).
- Grotere digitale weerbaarheid en autonomie dankzij gezamenlijke oplossingen en investeringen in moderne technologieën.
- Doorontwikkeling van AI en datagedreven werken, waarmee maatschappelijke vraagstukken efficiënter en slimmer kunnen worden opgelost.
Samenwerking binnen het digitale huis van Thorbecke
Een centraal onderdeel van de NDS is het idee van een ‘digitaal huis van Thorbecke’. Dit verwijst naar een geïntegreerde benadering van digitalisering waarbij alle overheidslagen samenwerken als één geheel. Gemeenten spelen hierin een belangrijke rol, aangezien zij vaak het eerste aanspreekpunt zijn voor burgers.
Door samen te werken binnen dit digitale huis profiteren gemeenten van gedeelde kennis en middelen. Dit helpt hen niet alleen om hun diensten te verbeteren, maar ook om beter in te spelen op lokale behoeften en de algehele digitale veiligheid te versterken.
Praktische stappen voor gemeenten
Gemeenten kunnen verschillende praktische stappen zetten om de digitaliseringsstrategie succesvol te implementeren. Hierbij is samenwerken met andere gemeenten en het Rijk een centraal uitgangspunt, naast het bewustmaken en betrekken van bestuur, medewerkers en inwoners bij digitale vernieuwing.
- Samenwerking zoeken: Gemeenten worden geadviseerd zo veel mogelijk collectief te werken, bijvoorbeeld via gezamenlijke inkoop, gedeelde cloudinfrastructuur of regionale samenwerkingen. Dit voorkomt dubbel werk en versnelt innovatie.
- Doelen en ambities bepalen: Iedere gemeente stelt eigen duidelijke digitaliseringsdoelstellingen vast, passend bij haar maatschappelijke en bestuurlijke opgaven.
- Interne bewustwording creëren: Via concrete praktijkvoorbeelden wordt draagvlak gecreëerd binnen bestuur en organisatie voor de noodzaak van digitalisering.
- Data-gedreven werken stimuleren: Het inzetten op data-analyse en het ontwikkelen van datastrategieën bevordert betere dienstverlening en beleidsvorming.
- Kennis en capaciteit delen: Het delen van kennis—bijvoorbeeld via gezamenlijke opleidingen of regionale kenniscentra—helpt kleinere gemeenten sneller vooruit.
- Digitale basis versterken: Investeren in veilige, moderne IT, leveranciersmanagement en bewustwording rond digitale weerbaarheid blijft noodzakelijk.
- Experimenteren met AI en nieuwe technologieën: Vooruitstrevende gemeenten doen pilots met onder andere AI-chatbots of digitale assistenten. Governancekaders en ethische richtlijnen zijn hierbij leidend.
- Regionale en landelijke best practices benutten: Veel gemeenten bouwen voort op succesvolle voorbeelden uit de regio of het land, bijvoorbeeld voorspelmodellen en digital twins voor beleid.
Deze stappen helpen gemeenten om de collectieve ambities van de Nederlandse digitaliseringsstrategie om te zetten in lokaal en regionaal toepasbare acties.
