Inzicht in gemeentelijke belastingen en kwijtschelding

Gemeentelijke belastingen roepen vaak vragen op, bij zowel inwoners als beleidsmakers. Hoe leg je ze duidelijk uit? Hoe maak je beleid dat eerlijk is én rekening houdt met kwetsbare groepen? Als beleidsmaker is het belangrijk om deze vragen te kunnen beantwoorden en helder te communiceren. 

In deze blog geven we een overzicht van gemeentelijke belastingen, hoe ze werken en welke rol kwijtschelding van gemeentelijke belastingen speelt in het ondersteunen van inwoners met een laag inkomen. 
 

Wat valt onder gemeentelijke belastingen en waarom zijn ze belangrijk? 

Gemeenten heffen belastingen bij inwoners en bedrijven binnen hun grenzen. Deze inkomsten zijn cruciaal voor het financieren van lokale voorzieningen, zoals afvalinzameling, wegen en groenbeheer. 

Veelvoorkomende gemeentelijke belastingen zijn: 

• Onroerendezaakbelasting (OZB) – voor woningeigenaren, op basis van de WOZ-waarde. 
• Afvalstoffenheffing – voor het ophalen van huishoudelijk afval. 
• Rioolheffing – voor aanleg en onderhoud van het riool. 
• Parkeerbelasting – voor betaald parkeren. 
• Toeristenbelasting – voor overnachtingen van bezoekers. 
• Hondenbelasting – voor het houden van een hond. 

Elke gemeente bepaalt zelf welke belastingen ze heft en tegen welke tarieven. Dat leidt tot verschillen tussen gemeenten, wat vragen oproept over eerlijkheid en transparantie. Zorg daarom dat inwoners begrijpen waar
 

Wie betaalt gemeentelijke belastingen en hoeveel? 

Veel mensen vragen zich af: Betaal ik als alleenstaande meer belasting? Het antwoord hangt af van het soort belasting en de gemeente. 

Voor de OZB maakt het bijvoorbeeld niet uit of je alleen woont of met een gezin: de belasting is gekoppeld aan de WOZ-waarde van je woning. Bij de afvalstoffenheffing wordt wél vaak onderscheid gemaakt tussen een- en meerpersoonshuishoudens. 

Voor inwoners kan dit verwarrend zijn. Een heldere uitleg over hoe belastingen worden berekend, helpt het begrip en vertrouwen te vergroten. Transparantie is hier de sleutel. 
 

Kwijtschelding gemeentelijke belastingen als beleidsinstrument: hoe geef je het vorm? 

Kwijtschelding biedt inwoners met een laag inkomen de mogelijkheid om bepaalde belastingen niet te hoeven betalen, wat financiële verlichting kan bieden. Gemeenten mogen zelf bepalen voor welke belastingen dit geldt – meestal voor de afvalstoffen- en rioolheffing. De OZB valt hier meestal buiten. 

Het is aan beleidsmakers om ervoor te zorgen dat het proces duidelijk en toegankelijk is. Regelmatige evaluatie helpt om het beleid goed te laten aansluiten bij de lokale situatie. Zo bereik je de mensen die het echt nodig hebben. 
 

Van uitleg naar vertrouwen: hoe communiceer je met inwoners over belastingen? 

De jaarlijkse belastingaanslag valt vaak in februari of maart op de mat. Voor veel inwoners is dit een stressmoment, zeker bij onduidelijkheid over het bedrag of de betaaltermijn. 

Goede communicatie helpt hier enorm. Zorg voor duidelijke brieven, begrijpelijke online informatie en laagdrempelige ondersteuning. Als inwoners snappen hoe het werkt, vergroot dat hun vertrouwen in het gemeentelijke beleid. 
 

Recente ontwikkelingen en uitdagingen 

Het belastinglandschap is volop in beweging. Gemeenten digitaliseren steeds meer processen, zoals online belastingportalen. Ook duurzaamheid speelt een grotere rol, bijvoorbeeld via OZB-kortingen voor woningen met zonnepanelen. 

Daarnaast groeit de roep om transparantie: inwoners willen weten wat er met hun geld gebeurt. Als beleidsmaker kun je hierop inspelen door helder te communiceren én beleidskeuzes goed toe te lichten. Zo vergroot je de betrokkenheid én de draagkracht. 
 

De noodzaak van actuele kennis 

Belastingen vragen om meer dan alleen cijfers. Als beleidsmaker moet je ook op de hoogte zijn van wetgeving, beleidsruimte en maatschappelijke effecten. 

Opleidingen zoals de module Gemeentelijke heffingen of training Basiskennis Financiën voor Niet-financiële Medewerkers bieden praktische kennis die je meteen kunt toepassen. Zo versterk je je rol in een complex en veranderend speelveld. 
 

Wat kan er als beleidsmaker gedaan worden? 

Gemeentelijke belastingen gaan niet alleen over geld innen, maar ook over draagvlak en vertrouwen. Inwoners willen weten: waarom betaal ik dit, en is het eerlijk? 

Met deze punten werk je aan een transparanter beleid: 

• Leg duidelijk uit waar belastingen voor dienen. 
• Herzie het kwijtscheldingsbeleid regelmatig op effectiviteit en toegankelijkheid. 
• Investeer in digitale oplossingen die het proces eenvoudiger maken. 
• Leer van andere gemeenten en houd landelijke ontwikkelingen in de gaten. 

Verdiep je in gemeentelijke belastingen en kwijtschelding 

Een eerlijk, begrijpelijk en toekomstgericht belastingbeleid draagt bij aan het vertrouwen van inwoners én de stabiliteit van je gemeente. Wil je je verdiepen in de kwijtschelding van gemeentelijke belastingen? Ontdek onze opleidingen op het gebied van belastingen en versterk je expertise als beleidsmaker.